Dla każdej epoki literackiej charakterystyczne jest, że jej przedstawiciele kształtują w swych utworach model bohatera będącego rzecznikiem prawd czy programów propagowanych w danym okresie. Tak jest choćby w przypadku literatury pozytywistycznej, tworzącej nowy typ bohatera w oparciu o hasła głoszone przez "postępowców", jak i w opozycji do wzorca romantycznego, dogorywającego w utworach epigonów trzech wieszczów narodowych. Człowiek ...

Literatura pozytywizmu wyrosła ze sprzeciwu wobec ideałów i konwencji literackich romantyzmu, który naznaczył mentalność Polaków specyficznym sposobem postrzegania rzeczywistości. Twórcy polscy, którzy doszli do głosu po upadku powstania styczniowego, krytykowali romantyków za rozbudzanie wielkich nadziei w narodzie i popychanie Polaków do straceńczych postaw walki o niepodległość, na którą nie było żadnych szans. Pozytywiści ...

Klęska powstania styczniowego była jedną z przyczyn odrzucenia romantycznych ideałów i dojścia do głosu młodego pokolenia twórców, którzy wielokrotnie wracali do tematu powstań, dokonując rozrachunku z przeszłością. W czasach nasilonych represji ze strony zaborców nie można było mówić wprost o dramacie byłych powstańców i ich rodzin, dlatego pisarze posługiwali się językiem ezopowym - aluzjami, zaszyfrowanymi wzmiankami. W ten ...

Adam Asnyk pisał w wierszu "Do młodych" o następstwie pokoleń, z których starsze odchodzi, a jego ideały popadają w zapomnienie, zaś młodsze forsuje nowe, często sprzeczne z wcześniejszymi poglądy. Jednocześnie poeta wskazywał na konieczność zgodnego współistnienia obu pokoleń i bezkonfliktowych zmian w tej niekończącej się "sztafecie". Podobne przesłanie możemy wyczytać z powieści Elizy Orzeszkowej, która - ukazując relacje między ...

Realizm Nad Niemnem Główną cechą realizmu Nad Niemnem jest konstrukcja narratora – charakterystycznego dla wszystkich powieści XIX-wiecznego realizmu. Narrator jest trzecioosobowy i wszystkowiedzący. Ma szeroką wiedzę tak o teraźniejszości, jak i o przeszłości. Zna przeżycia wewnętrzne bohaterów, jest wyrazicielem pewnych postaw ideowych, propagatorem haseł epoki. Narrator w powieści realistycznej jest także moralistą ...

Na przestrzeni epok wielu pisarzy podejmowało trud sportretowania świata polskiej szlachty, zarówno z perspektywy współczesnej, jak i historycznej. Na pewno szczególną wagę mają w tym wypadku teksty powstałe w dobie romantyzmu i pozytywizmu, a to ze względu na możliwość obserwacji przemian, które zaważyły na tym, że świat ów nieodwołalnie odszedł w przeszłość. Wśród nich zaś na pierwszy plan zdecydowanie wybijają się "Pan Tadeusz" ...