Od wieków w kulturze dochodzi do ścierania się poglądów młodego i starszego pokolenia, ponieważ zarówno ludzie starsi, o ustalonej pozycji, jak i młodzi, którzy dopiero wchodzą w życie, pragną mieć wpływ na losy świata. Konflikt pokoleń najwyraźniej daje o sobie znać w przełomowych momentach historii, kiedy dochodzi do starcia nadchodzących nowatorskich postulatów z wartościami tradycyjnymi, często nawet skostniałymi i schematycznymi, ...

Literatura pozytywizmu podejmowała tematykę związaną z praktycznym, konstruktywnym programem naprawy stanu polskiej gospodarki i unormowania stosunków społecznych. Odrzucano wtedy romantyczne rozważania metafizyczne, dylematy moralne oraz wyobcowanie i niezdecydowanie romantycznych bohaterów. Po upadku powstania styczniowego młode pokolenie twórców dokonało rewizji wyobrażeń o zrywach narodowowyzwoleńczych i zwróciło ...

Dla publicystyki i literatury okresu pozytywizmu charakterystyczne było zabieranie głosu w kwestiach dotyczących odnowy gospodarczej kraju oraz zmiany charakteru panujących wówczas stosunków społecznych. Pisarze przedstawiali rozwiązania wielu gardłowych spraw, propagowali postawy zgodne z ich światopoglądem, wskazywali drogę koniecznych przemian. W służbie idei stworzono odrębny podgatunek literacki, ochrzczony mianem powieści ...

Dla każdej epoki literackiej charakterystyczne jest, że jej przedstawiciele kształtują w swych utworach model bohatera będącego rzecznikiem prawd czy programów propagowanych w danym okresie. Tak jest choćby w przypadku literatury pozytywistycznej, tworzącej nowy typ bohatera w oparciu o hasła głoszone przez "postępowców", jak i w opozycji do wzorca romantycznego, dogorywającego w utworach epigonów trzech wieszczów narodowych. Człowiek ...

Literatura pozytywizmu wyrosła ze sprzeciwu wobec ideałów i konwencji literackich romantyzmu, który naznaczył mentalność Polaków specyficznym sposobem postrzegania rzeczywistości. Twórcy polscy, którzy doszli do głosu po upadku powstania styczniowego, krytykowali romantyków za rozbudzanie wielkich nadziei w narodzie i popychanie Polaków do straceńczych postaw walki o niepodległość, na którą nie było żadnych szans. Pozytywiści ...

Klęska powstania styczniowego była jedną z przyczyn odrzucenia romantycznych ideałów i dojścia do głosu młodego pokolenia twórców, którzy wielokrotnie wracali do tematu powstań, dokonując rozrachunku z przeszłością. W czasach nasilonych represji ze strony zaborców nie można było mówić wprost o dramacie byłych powstańców i ich rodzin, dlatego pisarze posługiwali się językiem ezopowym - aluzjami, zaszyfrowanymi wzmiankami. W ten ...

Adam Asnyk pisał w wierszu "Do młodych" o następstwie pokoleń, z których starsze odchodzi, a jego ideały popadają w zapomnienie, zaś młodsze forsuje nowe, często sprzeczne z wcześniejszymi poglądy. Jednocześnie poeta wskazywał na konieczność zgodnego współistnienia obu pokoleń i bezkonfliktowych zmian w tej niekończącej się "sztafecie". Podobne przesłanie możemy wyczytać z powieści Elizy Orzeszkowej, która - ukazując relacje między ...